قیمت گندله آهن چگونه تعیین می‌شود؟ (پریمیوم/پنالت، تر/خشک، حمل)
قیمت گندله آهن از چه اجزایی تشکیل می‌شود؟
به‌طور خلاصه:
- قیمت پایه برحسب کیفیت
- اصلاحات کیفیت (Premium/Penalty – پاداش/جریمه)
- پایه‌ی رطوبت معامله (Wet/Dry Basis – تر/خشک)
- هزینه‌های لجستیک و بازرگانی: کرایه داخلی، انبار/بندر، Freight (کرایه حمل دریایی)، Insurance (بیمه)، کارمزدها و شرایط Incoterms مثل FOB/CFR/CIF.
- شرایط بازار: نرخ ارز، فصل اوج پروژه‌ها، عرضه/تقاضا.
برای استعلام قیمت روز و موجودی برندها: گندله آهن
کیفیت؛ قلب قیمت‌گذاری (Premium/Penalty)
Premium/Penalty یعنی برای کیفیت بهتر پاداش بگیرید و برای کیفیت پایین‌تر جریمه بدهید. شاخص‌های اثرگذار:
- Fe (Total Iron – آهن کل): هرچه بالاتر، بهره‌وری بالاتر → Premium.
- SiO₂/Al₂O₃ (سیلیس/آلومینا = Gangue – گَنگ): هرچه پایین‌تر، سربار ذوب کمتر → Premium؛ بالا بودن → Penalty.
- P/S (Phosphorus/Sulfur – فسفر/گوگرد): پایین بودن ارزشمند است.
- FeO (Ferrous Oxide – اکسید آهن دوظرفیتی): در DRI-grade حیاتی است؛ کنترل‌نشده جریمه می‌خورد.
- CCS/TI (Cold Compression Strength/Tumble Index): شکستگی کمتر، ریزدانه کمتر (Fines) → افت عملیاتی کمتر → Premium.
اگر می‌خواهید بدانید این پارامترها چگونه اندازه‌گیری می‌شوند، راهنمای روش‌های آنالیز صنعتی را ببینید. برای شناخت خوراک بالادستی: کنسانتره سنگ‌آهن
یادداشت کاربردی: DRI-grade vs BF-grade
DRI-grade: حساس به Fe/FeO/Porosity/Size
BF-grade: حساس به Basicity/CCS/استحکام حرارتی
اگر خروجی‌تان آهن اسفنجی است، این صفحه را هم ببینید: خرید آهن اسفنجی
پایه تر/خشک (Wet/Dry Basis)؛ رطوبت را جدی بگیرید
خیلی از اختلاف‌ها از همین‌جاست. اگر صورت‌حساب «تر» باشد و شما «خشک» حساب کنید (یا برعکس)، عدد نهایی جابه‌جا می‌شود.
Dry Ton = Wet Ton × (100 − Moisture%) / 100
مثال: 1000 تن تر با رطوبت 4% → 960 تن خشک.
اگر قیمت را بر پایه خشک توافق کرده‌اید اما قبض باسکول تر است، باید تبدیل انجام شود؛ و بالعکس.
ضرب‌المثل: «یک بار اندازه، ده بار استفاده» — یک‌بار توافق دقیق دربارهٔ «پایه تر/خشک»، ده بار دعوای کمتر پای تسویه!
هزینه‌های لجستیک و بازرگانی (Logistics & Incoterms)
Incoterms تعیین می‌کند «هزینه و ریسک» تا کجا با فروشنده است و از کجا با خریدار:
FOB (Free On Board – تحویل روی عرشه در مبدأ): فروشنده تا بارگیری روی کشتی مسئول است؛ Freight/Insurance با خریدار.
CFR (Cost and Freight – قیمت + کرایه): فروشنده کرایه دریایی را هم پرداخت می‌کند؛ بیمه با خریدار.
CIF (Cost, Insurance and Freight – قیمت + کرایه + بیمه): فروشنده کرایه و بیمه را تا بندر مقصد می‌دهد.
هزینه‌های رایج دیگر:
Inland Freight (حمل داخلی) از معدن/کارخانه تا بندر/مقصد
Port/Handling (انبارداری/هندلینگ)، گاهی Demurrage (دموراژ) در تأخیر تخلیه
Insurance (بیمه)، کارمزدها، مالیات‌ها
برای ریل‌گذاری مسیرهای کم‌کربن و کاهش هزینه‌های انرژی/CO₂، این را هم ببینید: HIsarna
مثال محاسبهٔ قیمت (تمرینی و فرضی)
اعداد صرفاً آموزشی هستند تا منطق محاسبه روشن شود.قیمت پایه کارخانه (برحسب خشک): X ریال/تن
Premium/Penalty کیفیت: +a / −b ریال/تن
Wet→Dry: قبض شما 1000 تن تر با 3% رطوبت است → 970 تن خشک
Inland Freight تا مقصد: f ریال/تن
Handling/Insurance/Fees: h ریال/تن
قیمت نهایی تقریبی:
Final ≈ (X ± a ∓ b) + f + h (برحسب خشک)
اگر قرارداد روی تر بسته شده، ابتدا به تر برگردانید یا فرمول را با پایه تر بنویسید.
نکته: نرخ ارز، فصل اوج پروژه‌ها و محدودیت‌های عرضه می‌تواند X، f، h را تغییر دهد. «باد که بیاید، کاه و گندم را با هم می‌برد» — یعنی بازار که تکان بخورد، همهٔ مؤلفه‌ها تکان می‌خورند!
چک‌لیست خرید حرفه‌ای
- MTC/COA (گواهی کارخانه/آنالیز) محموله را بگیرید؛ شاخص‌ها: Fe، FeO، SiO₂/Al₂O₃، P/S، CCS، TI/AI، Size/Porosity.
- پایه تر/خشک و روش اندازه‌گیری رطوبت را شفاف کنید.
- Premium/Penalty را با فرمول شفاف در قرارداد بنویسید.
- Incoterms (FOB/CFR/CIF) و مسئولیت‌ها را دقیق مشخص کنید.
- Logistics: کرایه داخلی، بندر، بیمه، زمان‌بندی و ریسک Demurrage.
- CLAIMS/قبول محموله: روش نمونه‌گیری، استاندارد آزمون، مهلت اعتراض.
- قیمت‌گذاری پویا: اثر نرخ ارز/سوخت/فصل را در برنامه‌ریزی لحاظ کنید.
جمع‌بندی
قیمت گندله آهن حاصل جمع سه ضلع است: کیفیت (و فرمول‌های Premium/Penalty)، پایهٔ تر/خشک (که وزن اقتصادی را عوض می‌کند)، و هزینه‌های لجستیک/قراردادی (Incoterms، کرایه و بیمه). اگر این سه را شفاف کنید، «گاوِ نر می‌خواهد و مرد کهن» لازم نیست! با یک «چک‌لیستِ مرتب» و چند فرمول ساده، تصمیم خریدتان حرفه‌ای و دقیق می‌شود.
قیمت امروز و موجودی برندها در گندله آهن به‌روزرسانی می‌شود.
سوالات متداول
پاداش/جریمهٔ کیفیت است: برای Fe بالاتر و ناخالصی کمتر Premium می‌گیرید؛ برای SiO₂/Al₂O₃/P/S بالا Penalty می‌دهید.
اگر پایهٔ قرارداد خشک است ولی قبض باسکول تر، باید با فرمول Dry Ton تبدیل کنید؛ برعکس هم همین‌طور.
اگر شبکهٔ حمل/بیمهٔ قوی ندارید، CFR/CIF می‌تواند ریسک شما را کمتر کند؛ اگر خودتان مدیریت لجستیک را بلد هستید، FOB انعطاف بیشتری می‌دهد.
بله؛ افت کمتر، شکستگی کمتر و بهره‌وری بهتر یعنی Premium. در عمل، سازندگان برای CCS/TI بهتر پاداش می‌گیرند.
اگر مسیر تولیدتان احیای مستقیم است، DRI-grade؛ اگر کوره بلند دارید، BF-grade. جابه‌جایی نادرست، راندمان و اقتصاد را خراب می‌کند.
