قیمت آهن و فولاد زیر سایه نوسانات نرخ ارز؛ چرا بازار آرام نمی‌گیرد؟
این روزها در بازار آهن و فولاد، ضرب‌المثل «یک روز نان، یک روز پیاز» به بهترین شکل خودش معنا پیدا کرده است. قیمت‌ها به قدری سریع تغییر می‌کنند که گاهی پیش از آنکه فاکتور خرید چاپ شود، نرخ جدید اعلام می‌شود. عامل اصلی؟ نوسان نرخ ارز که مثل دومینو، تمام بخش‌های زنجیره تولید و فروش را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
نقش نرخ ارز در تعیین قیمت آهن و فولاد
چرا تغییرات دلار این‌قدر سریع بر بازار آهن اثر می‌گذارد؟
قیمت‌گذاری بیشتر محصولات فولادی در ایران (از جمله میلگرد، تیرآهن، ورق فولادی) به قیمت جهانی فولاد و نرخ ارز داخلی وابسته است. وقتی دلار بالا می‌رود، هزینه واردات مواد اولیه، قطعات و حتی ماشین‌آلات نیز افزایش پیدا می‌کند. این افزایش هزینه‌ها، بلافاصله به قیمت محصولات نهایی منتقل می‌شود.
حتی در مورد محصولاتی که از مواد اولیه داخلی مثل گندله آهن و کنسانتره آهن استفاده می‌کنند، نرخ ارز همچنان به‌عنوان شاخص قیمتی عمل می‌کند، چون صادرات و واردات این محصولات به بازار جهانی وابسته است.
تجربه‌های اخیر از جهش قیمت‌ها
به عنوان نمونه، در ماه گذشته با افزایش ناگهانی نرخ دلار از ۴۸ به ۵۳ هزار تومان، قیمت میلگرد در بازار داخلی ظرف سه روز حدود ۱۲ درصد بالا رفت. این جهش باعث شد بسیاری از پروژه‌های ساختمانی خرید خود را متوقف کنند تا بازار به تعادل برسد.
تأثیر نوسانات ارزی بر زنجیره تولید
سنگ آهن و کنسانتره آهن؛ حلقه‌های ابتدایی که بی‌وقفه تکان می‌خورند
وقتی نرخ ارز تغییر می‌کند، شرکت‌های معدنی بلافاصله قیمت فروش سنگ آهن و کنسانتره آهن را بازبینی می‌کنند. چون صادرات این محصولات به کشورهای همسایه و شرق آسیا وابسته به دلار است، حتی افت جزئی ارزش ریال می‌تواند باعث شود صادرات صرفه بیشتری داشته باشد و در نتیجه عرضه داخلی کاهش پیدا کند. این کاهش عرضه هم قیمت مواد اولیه را بالا می‌برد.
واکنش فعالان بازار به تغییرات لحظه‌ای
بازاری‌ها خوب می‌دانند که «باد که بیاید، کاه را هم با خود می‌برد». تغییرات نرخ ارز مثل همان باد است؛ کوچک‌ترین نوسان می‌تواند قیمت‌ها را از زمین بلند کند.
برخی از فعالان بازار فولاد ترجیح می‌دهند در دوره‌های بی‌ثباتی ارزی، فروش را متوقف کنند تا از زیان ناشی از فروش زیر قیمت جایگزینی جلوگیری کنند. در مقابل، خریداران عمده گاهی با خریدهای سنگین، سعی می‌کنند خودشان را در برابر جهش‌های بعدی بیمه کنند.
پیش‌بینی کارشناسان از آینده قیمت فولاد
کارشناسان معتقدند که اگر سیاست‌های ارزی دولت شفاف‌تر و پایدارتر شود، بازار آهن و فولاد می‌تواند به ثبات نسبی برسد. اما در غیر این صورت، همچنان شاهد قیمت فولاد لحظه‌ای (Spot Price) و تغییرات سریع خواهیم بود.
برخی پیشنهاد می‌دهند که برای کاهش اثر نوسانات، قیمت پایه محصولات فولادی در بورس کالا با یک میانگین متحرک نرخ ارز محاسبه شود تا شوک‌های کوتاه‌مدت تأثیر کمتری داشته باشد.
راهکارهای مدیریت ریسک در بازار آهن
- پوشش ریسک ارزی (Hedging): استفاده از قراردادهای آتی (Future Contracts) یا پیمان‌های ارزی بلندمدت برای تثبیت نرخ.
- تنوع‌بخشی بازار صادراتی: به جای تمرکز صرف بر یک یا دو بازار، صادرات فولاد و حتی کنسانتره باید به بازارهای متعدد انجام شود.
- قراردادهای بلندمدت داخلی: بین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان نهایی، قراردادهایی با قیمت‌های ثابت یا فرمول‌محور بسته شود تا پروژه‌های ساختمانی از نوسان مصون بمانند.
بازار آهن و فولاد ایران، مثل دریا در روزهای طوفانی است؛ اگر کشتی‌بان حواسش نباشد، موج قیمت‌ها می‌تواند همه‌چیز را به هم بریزد. بنابراین چه تولیدکننده باشید، چه خریدار، باید همیشه چشم به نرخ ارز و گوش به اخبار اقتصادی داشته باشید. همان‌طور که قدیمی‌ها می‌گویند: «کار از محکم‌کاری عیب نمی‌کند».
